نظریه ها در علوم اجتماعی بر خلاف علوم فیزیی ثابت نبوده و در طول زمان با تحولات ی و پیشرفتهای یی خود را از دست میدهد و نظریه های جدیدی ساخته و پرداخته میشود. ای نظریه های سوسیالیستی و یتالیستی، دیگر به صورت ی خود را از دست داده است حتی مبانی نظریه جهانی مربوط به بیش از پنجاه سال قبل است یا زمانی تلفن همراه و اینترنت هنوز مورد استفاده عموم قرار نگرفته بود، تغییر است، ما میتوانیم جهان امروز را با ویژگیهای موج و دیجیت جهان همراه بنامیم. زیرا هر فرد در هر نقطه ای از جهان حتی در ی غار با ی وسیله میتواند با جهان در ارتباط بوده و یا به عبارت دیگر در دست و همراه خود داشته باشد.
با توجه به این مقدمه به مفهوم استثمار میرسیم و ملاحظه خواهیم چگونه الگوی استثمار در جهان امروز تغییر است. جوهر اصلی استثمار بهره ی فردی یا اجتماعی از افراد و جوامع دیگر میباشد با تاریخ بشر همزاد بوده است. بهره ی رومیها از بردگان و یا دریافت خراج ی قوی از ی ضعیف نمونه باستانی این مفهوم است. اما استثمار به مفهوم ی آن به قرن شانزدهم میلادی پرتقالیها و اسپانیایی ها به آمریی جنوبی دست یافتند دیگری به خود گرفت.
اسپانیایی ها با مجوز شرعی از پاپ اعظم نه فقط از بومیان آمریی جنوبی بهره ی مینمودند در شرایطی آنان را قتل عام نیز می. ضمناً ناگفته نماند این بهره ی در بعضی مواقع به بهانه ایجاد عمران و آبادانی و رهبری به سوی پیشرفت از طرف قوی نسبت به ضعیف انجام میگرفت و به همین جهت نام استعمار به خود گرفت از نظر مفهومی این دو مشابه میباشد.
بریتانیای یر از اواخر قرن هجدهم با شروع صنعتی شدن، پرچمدار استعمار گردید. روال به این صورت بود ابتدا عده ای نظامی و اطلاعاتی همراه و در پوشش لباس روحانیون مسیحی به ظاهر برای تبلیغ دین به ی مانند هندوستان اعزام می شدند. پس از اقتصادی برای توسعه تجارت به محل فرستاده می شدند و ارتباط لازم را با بومیان برقرار می. در هندوستان بنا به گفته جواهر لعل نهرو از رهبران استقلال و نخست وزیر اسبق ـ بافئودالها ارتباط برقرار و پس از مدتی با بهانه های مانند قتل ی انگلیسی توسط ی افراطی طبق نقشه خود آنان بود، با استفاده از نیروی نظامی مناطقی را به تصرف در میآوردند و به مرور گسترش داده تا را تحت استیلای خود درآورند. حتی حاشیه امنی برای آن ایجاد و به همین علت یدند افغانستان، چین، ایران و را تحت نفوذ داشته باشند.
هدف اصلی در این استثمار این بود ادویه، چای و مواد خام صنایع مثلاً نساجی را در حالت انحصاری خریداری و با فروش آن سود ببرند و ضمناً مصنوعات خود را مانند پارچه در بازار هندوستان به فروش برسانند.
با توجه به سوابق امر ملاحظه میشود بریتانیای یر برای این مقدار سود هزینه های جانی و مالی بسیار سنگین متحمل میگردید، مثلاً در سال 1842 با قیام مردم افغانستان 16000 انگلیسی قتل عام شدند. ده سال بعد در قیام مردم هند تلفات بسیاری به انگلیسیها وارد شد. عوامل انگلیسی در توسط خان خیوه سر بریده شدند. آمار منافع حاصل از این استثمار در دست نیست در برابر این همه هزینه چه میزان سود بریتانیای یر برده است.
اما در جهان امروز تغییرات بنیادی در نظام استثمار به وجود آمده است و بدون ین هزینه جانی و مالی بهره ی به میرسد. علم و ی پایه و اساس این تغییرات است. با ی بررسی ساده ملاحظه میشود جوامع دانشمند تولید محصولاتی با ارزش افزوده غیرقابل تصوری را دارند و نیاز ی استثمار شونده را آنچنان از طریق وسایل ارتباطات جمعی برمیانگیزند حلقه استثمار را با شتاب خود به گردن میاندازند.
به عنوان نمونه ارزش افزوده یا اختلاف قیمت مواد اولیه مصنوعاتی مانند دوربین دیجیتال، دستگاههای رادیولوژی، سیتی یوتر، تلفنهای همراه پیشرفته، هواپیما و بسیاری از این قبیل و قیمت فروش آنها را مورد توجه قرار میدهیم. قیمت دریچه مصنوعی قلب از طریق شاهرگ پا وارد قلب و در آنجا قرار داده میشود بیش از هشتصد میلیون ریال است یا ای یی از ی داروسازی آمری 22 میلیارد دلار از ی نوع قرص فقط فروش داشته است. علم و ی حتی عامل افزایش قیمت ی حیوان مانند سگ میشود. ی سگ است برای بسیاری اصلاً فاقد ارزش باشد با آموزش علمی جهت شناسایی مواد منفجره یا مخدر، میلیاردها ریال ارزش پیدا می. حتی بایستی با پیشرفت علم و ی در انتظار این بود با پرداخت مبالغ بسیار هنگفتی ژن سرطان و ژن پیری را در بدن افراد متقاضی از بین ببرند تا افراد دچار بیماری سرطان نگردند و یا عمر بسیار طولانی داشته باشند!!
علم و ی است مواد اولیه بسیار ارزان را به وسایل و ابزار بسیار گران قیمت تبدیل می. با این وصف دیگر لازم نیست ی استعماری ی جنگی و توپ و و نیروی انسانی برای استثمار به برند. در جای خود نشسته و فقط محصولات خود را معرفی می و نیاز ی دیگر را برمیانگیزند. جالبتر ای قیمت محصولات را به بالاترین بهاء خود تعیین می. برای تداوم استثمار فقط یست امنیت ی برای اندیشه پردازی و پیشرفت علمی و امنیت سرمایه گذاری را از ی جامعه گرفت و این ی است در خاورمیانه انجام گرفت. با فریب صدام حسین و تحمیل جنگ به ایران یی از ی تاریخ استعماراست نه فقط ناامنی ی به وجود آمد تمام ذخایر منطقه نیز به صورت دلارهای خونین بلعیده شد. افراط یها و اختلاف مذهبی را در منطقه از تا شامات، یمن و لیبی دامن زدند. فرار مغزها و سرمایه ها تشدید گردید. فساد و فقر این مناطق را در برگرفت. افراطی در هر ی از این جوامع نه فقط آب خون مردم را به آسیای استعمار میریزد.
در هر سیستمی تعادل حد مطلوب و عقلانی است. ی هواپیما اگر دارای تعادل نباشند سقوط می و ی ی به قعر دریا میرود. ی جامعه با افراطی مانند ی انسان نامتعادل و تبدار است. در طول تاریخ، در هر جامعه ای به حد تعادل رسید و دارای امنیت ی و سرمایه ای شد، اندیشه پردازی رشد مییابد. قانون مداری و امنیت ی در 2500 سال قبل در یونان عامل ظهور دانشمندانی چون افلاطون، ارسطو، ارشمیدس و بسیاری دیگر گردید. امنیت ی در انگلستان عامل پیشرفت و توسعه آن گردید. در 1215 میلادی یعنی درست هشتصد سال قبل فرمانی به امضای پادشاه انگلیس در 63 بند به نام فرمان یر رسید ی بند آن این است:
«هیچ فرد آزادی نبایستی دستگیر، زندانی، خلع یت، تبعید و یا غیرقانونی و یا علیه او اعمال زور شود مگر طبق قضاوت قانونی مانند همنوعان خود. حقوق هیچ فردی قابل فروش و یا و یا تاخیر نیست، از این طریق همه جا قانون است حتی بر پادشاه»
ما نباید تصور یم پادشاه انگلیس عامل پیشرفت و صنعتی شدن گردید فرهنگ اندیشه ساز آنها بود انگلیس را به بریتانیای یر تبدیل . پادشاهان انگلیس ین اثر را در تحولات اجتماعی داشتند. در 1629 وقتی چارلز اول به جرم استبداد و گردن زده شد، یی از شاهزادگان آلمانی را حتی زبان انگلیسی نمیدانست به سلطنت برگزیدند ین دخالت در داشت.
خلاصه ای توجه به الگو یا تئوری نانوشته استثمار در جهان امروز میتواند پایه بسیاری از و تصمیمات قرار گیرد چگونه جامعه ای را از گرفتار شدن در دام استثمارگران نامرئی نجات داد.
ضمناً ناگفته نماند این موضوع بدین صورت فقط داستان است وگرنه ی استعمارگر با تجربیات و ریشه هایی در مناطق عربی و خاورمیانه دوانیده اند برنامه های استعماریخود را با بیرحمی مهندسی می. دیی بر جامعه تحمیل می راه و روش را به او میآموزند و به انحاء مختلف منابع ملی را غارت می و به محض ای امر به دی مشتبه گردید و تصور صاحب قدرت است عوامل نفوذی را بین مخالفان قرار میدهند و بلایی بر سر دی میآورند قابل تصور نیست و مصداق آن اصطلاحی میگردد خدایا اگر دوست دانا به من نمیدهی لااقل دشمن نادان بده و بدین ترتیب دشمن نادان استعمارگران میگردند. در این مورد میتوان به تاریخ چهل ساله گذشته لیبی و وضع موجود آن به عنوان مصداق این پدیده یا الگوی استعمار جدید توجه
این مقاله قبلا در نشریه ماهنامه پیام ابراهیم ویژه نوروز 94 درصفحات 71 و 72 انتشار یافته است.
سلام، این یک دیدگاه است.
برای شروع مدیریت، ویرایش و پاک کردن دیدگاهها، لطفا بخش دیدگاهها در پیشخوان را ببینید.
تصاویر نویسندگان دیدگاه از Gravatar گرفته میشود.